Fiiller

Fiil cümlenin en önemli elemanıdır. Ve : - Bir harekete veya olaya işaret eder. Bunlara aksiyon fiili denir.Mesela: take = almak, bring = getirmek, fly = uçmak, eat = yemek, run = koşmak, gibi veya
- bir oluşumu (occurrence) belirtir: decompose = ayrışmak,
glitter = parıldamak gibi, veya
- yaşanılan hali açıklar : exist = var olmak, live = yaşamak, stand = durmak, dayanmak gibi
- bazıları aksiyon değil, zihinseldir : dream = rüya görmek, hear = duymak, wonder = merak etmek, look = bakmak gibi
Kısaca, fiiller iş,hareket, oluş, durum bildiren sözcüklerdir.
Fiil, eylemi yapan kişiye, zaman kipine, cinsiyet vs. gibi birçok faktöre göre değişiklik gösterir.
1-Geçişli Fiiller – Transitive Verbs :
Geçişli fiil her şeyden önce bir aksiyon, hareket fiilidir. Cümledeki anlamının tam olabilmesi için mutlaka bir direkt nesneye ihtiyaç duyar. Yani, fiildeki hareket nesneye dolaysız şekilde aktarılır.Başka bir tanımla, nesne alabilen, yani eylemin etkisinin başka varlıklar üzerine geçtiğini belirten fiillere geçişli fiiller denir. Örnekler:I punched him. = Onu dövdüm.She kissed her daughter = Kızını öptüWe love each other = Birbirimizi severiz.He saw his wife. = Karısını gördü.
Cümlede direkt bir nesne yoksa, geçişli fiil tam değildir. Mesela; The child broke = Çocuk kırdı, Eksik The child broke the vase = Çocuk vazoyu kırdı, TamBir fiilin geçişli olup olmadığını anlamak kolaydır. Bunun için, hareket bir kimseye veya bir şeye mi yapılıyor diye sormak gerekir. Yanıt evet ise, fiil geçişlidir.
The judge sentenced = Hakim mahkum etti, soru; kimi mahkum etti?The judge sentenced the murderer = Hakim caniyi mahkum etti. I see = Görüyorum, anlıyorum, soru kimi I see the sky. = Gökyüzünü görüyorum.
2-Geçişsiz Fiiller : Intransitive Verbs :Geçişsiz fiil de bir aksiyon fiilidir. Ama direkt bir nesnesi yoktur. Aksiyon bir kimseye veya eşyaya nakledilmeden sona erer veya bir zarf tarafından değiştirilir. Bu fiillerle kurulan cümlelerde nesne bulunmaz; eylemin etkisi yalnız özne üzerindedir. Başka bir deyimle, öznenin yaptığı kendine dönüktür.
Bir fiilin geçişsiz olup olmadığını anlamak için, aksiyonun bir şekilde, bir yönde veya bir dereceye kadar yapılıp yapılmadığını sormak gereklir.
He died = Öldü , I fell = Düştüm, You smiled = Gülümsedin Gördüğünüz gibi, yukarıdaki hareketlerin hiçbiri başka birisine veya başka bir şeye transfer edilmemiştir.
3-Hem Geçişli hem Geçişsiz Olabilen Fiiller – Verbs That Function Both Transitive and İntransitiveBazı fiiller, duruma göre, geçişli de olabilir, geçişsiz de. Mesela,
She laughed = Güldü, GeçişsizShe laughed at me = Bana güldü, Geçişli I understand = anlıyorumI understand her = Onu anlıyorum.
4- Bağlantı Fiilleri – Linking Verbs = CopulaBağlantı Fiili cümledeki aksiyonu değil, özneyi tarif eder, özne hakkında malümat verir. Bazen fiil veya fiil benzeri bir unsurdur. Cümledeki özneyi yüklem ile bağlar, Bir hareket veya hali ifade etmez. Nitekim, copula sözcüğü Latinceiki farklı şeyi birleştiren demektir.Bunun başlıca örneği ve en yaygın olanı, “olmak – to be” fiilidir.She is a nice girl. = O hoş bir kızdır.We are friends = Biz arkadaşız. Diğer bağlantı fiilleri şunlardır: become = olmak Get = elde etmek, almakSeem = görünmekFeel = hissetmek, duymakappear = görünmek Continue : devam etmek, sürdürmekTaste = tadmakRemain = kalmak, Sound = ses vermek, gibi görünmekGrow = büyümek, olmak,..laşmak, leşmekStay = kalmak, ikamet etmek Look = görünmek,smell = kokmak
Örnekler : She is a doctor of bioethics = Biyotik doktoru oldu.He became an engineer = O mühendis oldu. It smells bad = Kötü kokuyor He looks angry. = Kızgın görünüyor.You are growing old. = İhtiyarlıyorsun. I feel okay. = Kendimi iyi hissediyorum. She continued her speech = Konuşmasına devam etti.Dikkat : Yukarıdaki filler özneyi tanımlıyor, ancak öznenin yaptığı bir hareketi ifade etmiyor.
Bağlantı fiili özneye ait içinde bulunulan özellik veya koşulu belirtir. Özneyi cümlede eşdeğer bir kelimeye bağlar. Check-up indicates that Merih is healthy = Check up Merih’in sağlıklı olduğunu gösteriyor.
Özne Merih, healthy kelimesine bağlanmıştır ki bu kelime Merih için veya onu tanımlamak için söylenmiştir
5-Düzenli (Kurallı) Fiiller – Regular Verbs:Düzenli Fiiller belli bir çekim kuralına tabidir. Örnekler :
Want = istemek I want = İstiyorumYou want = İstiyorsun She,he,it wants = istiyorWe want = İstiyoruzYou want = İstiyorsunuzThey want = İstiyorlar Eat = Yemek I eat = Yerim You eat = YersinShew, he, it eats = YerWe eat = Yeriz You eat = yersinizThey eat = Yerler Like = Sevmek, beğenmek I like = severim You like = SeversinShe, he, it likes = sever We like = Severiz You like = Seversin They like = Severler
Gördüğünüz gibi, düzenli(kurallı) fiiller zamire göre değişmez. Tek istisna olan 3. halde(she,he, it), “s” takısı alır.
İngilizcede fiillerin üç şekli bulunur. Birincisi kök (base) şekil veya birinci haldir. Buna infinitive (mastar) denir.
İkincisi, basit geçmiş(simple past) halidir. Buna ikinci hal denir. Üçüncüsü past participle denen üçüncü halidir. Düzenli fiillerde 2.ve 3. şekli oluşturmak çok kolay olup, sadece kökün sonuna “ed” eklemek yeterlidir. Örnekler:Infinitive (1. hal) 2. Hal 3.HalLike =sevmek liked liked Talk = konuşmak talked talked Walk = yürümek walked walked Work = çalışmak worked worked Learn = öğrenmek learned learned Look = bakmak looked looked
6-Düzensiz (Kuralsız Fiiller)Ancak bir çok fiil yukarıdaki kalıba uymaz. Bunlara düzensiz (kuralsız) fiiller denir. Bu fiilerin 2. ve 3. halleri bir kurala tabi değildir. Gerçi Bazılarında bir kalıp görülür. Ama bunları kural olarak görmek yanlış olur. Örnekler : Spring = yaydan fırlamak sprang, sprungDrink = içmek drank drunk Blow = üflemek, esmek blew blown Kısaca, düzensiz fiillerin ikinci ve üçüncü halini ezberlemekten başka çare görünmüyor. Örnekler :
Infinitive 2. Hal 3. Hal En önemli kuralsız fiil “to be (olmak) fiilidir.Am, are, is was, were been I am tired (I, she, he, it) was tired been (tüm zamirlerde)(You, we, they) are tired (You, we, they) were tired. (She, he, it) is tired
become = olmak became becomehave = sahip olmak had had can = yapabilmek yardımcı fiili could could begin = başlamak began begunbend = bükmek, bükülmek bent bentbring = getirmek brought brought catch = yakalamak caught caughtsay = söylemek said said tell = anlatmak, demek told tolput = koymak put put